Ostatki

utworzone przez mar 5, 2019inne0 komentarzy

Na Kujawach zapusty kończą się tradycyjnym chodzeniem z Kozą.

Obrzędy znane mi się od dawna, bo wychowałam się na Kujawach. Znana jest mi Koza Szymborska (miejscu gdzie urodził się Jan Kasprowicz) i Koza Mątewska

Dzięki uprzejmości Muzuem Etnograficznego w Toruniu otrzymałam płyty w języku polskim i angielskim, na których, przedstawione są tradycyjne zwyczaje, na przykład „Chodzenie z Kozą”. / Shroveide (Zapusty) Costoms” Waling with a goat”- in Kuyavia Region

Opis zwyczajów w książce Czas Świętowania wyd. NME



Płyty wydane przez Muzuem Etnograficzne w Toruniu

Autorzy tak opisali przedstawione na płycie zwyczaje: ” Płyta jest poświęcona jednemu z najciekawszych zwyczajów dorocznych, stanowiących swoisty fenomen kulturowy nie tylko w skali regionów przynależnych do naszego województwa, ale i całej Polski „Chodzenie z kozą” związane jest z zapustami, czyli czasem przypadającym na koniec karnawału, od tłustego czwartku do wtorku przed Środą Popielcową. Ten spotykany do dziś na Kujawach obrzęd, polegający na kolędowaniu z maszkarami zwierzęcymi, wywodzi się z czasów przedchrześcijańskich. Tak jak w innych podobnych zwyczajach, popularnych w wielu regionach Polski od adwentu do Wielkanocy, splata się tu wiele sensów: magiczny, symboliczny, ludyczny, społeczny. Jako zjawisko kulturowe corocznie i spontanicznie odtwarzane przez mieszkańców wsi, „chodzenie z kozą” na Kujawach jest jednym z najważniejszych elementów dziedzictwa niematerialnego w naszym województwie. ”

Zapusty w zwyczajach ludu Tarnobrzeskiego  

Wydawnictwo z roku 1895, zawiera między innymi opis trzech statnich dni Zapustów. Niedziela, poniedziałe i wtorek poprzedzające Popielec nazywany przez mieszkańców okolic Tarnobrzega wstępną środą, są zatem punktem kulminacyjnym „karnawałowego wesela”. „Muzyki grają, wszyscy piją na umór – a młodzież wyprawia różne kómedyje „.

Na pograniczu powiatu w ostatni dni zapustów ówczezna młodzież w Jastkowicach i sąsiadniej Pysznicy urządzała zabawę.

” Zbierze się trzech kilkunastoletnich zuchowatych chłopaków i daje po domach, kędy ludzie wesoło zabawiają, proste, ale pocieszne przedstawienie. Jeden z osmoloną twarzą, przyprawionymi na czole baranimi rogami, ubrany w czarny kusy frak, z wolim ogonem ukręconym ze słomy w tyle, trzyma w ręku małe żelazne widły- to d j a b e ł. Drugi -ubrany w biały kobiecy fartuch, długi okolisty, owija się w prześcieradło, na twarz przydziewa prawdziwą maske z kory świerkowej, lub sosnowej, albo z papieru, na głowę „ciekę dzidziatą” ( szpiczasty czubek /czako) z papieru, przez plecy przewiesi mały worek z piaskiem, niby starodawny zegar, w ręku trzyma kosę, a u pasa wisi osełka, jak u kosiarza to śmierć. Trzeci- uwiązany na słomianym łańcuchu, okręcony od stóp do głów powrózłami grochowianymi przedstawia- z a p u s t a p i j a k a. „

Tak przebrani wiejscy artyści wchodzą do domów odgrywając scenę zwaną – koniec pijaka.

” Djabeł wprzód przykucykuje, chowa się za piec. Śmierć ostrzy przy drzwiach kosę, a z a p u s t- p i j a k, pije wódkę, tańczy, śpiewa i zatacza się, … Gdy w najlepsze się bawi i hula, skrada się z tyłu ś m i e r ć i „śmaja ” kosą . – ucina p i j a k o w i głowę.

W rzeczywistości spada czapka, niby głowa p i j a k o w i, poczem tenże chwiejąc się upada na ziemię- bęc! D j a b e ł wyskakuje zza pieca, tam go przysiada, przewraca na wszystkie strony, chwyta ble jaki naczynie w izbie i udaje, że smołę gorącą na niego leje, – p i j a k stęka, jęczy, prosi o zmiłowanie, choć o krople wody. Wtedy śmierć litując się nad nim prosi domowników, żeby mu wody podali, ci podają mu kieliszek wódki, który go ocuca i orzeźwia. Potem wszyscy trzej- diabeł, śmierć i zapusty -pijak , rzucają się w taniec i spiewają: A gdzieżeś się podział nasz miły zapuście ?.. Cztery spery w grovhu były a piąta w kapuście. „

Za to przedstawienie dostawali wódkę, parę jajek, kilka centów, gdziniegdzie częstowano ich plackiem, pierogiem czy kapustą.

Polskie zapusty -muzycznie

W dawnych wydawnictwach można znaleźć np. zapisy nutowe,

Wielmożnemu Zygmuntowi hr. Cieszkowskiemu

Polskie zapusty Mazury

na fortepian

zapis nutowy przez Adama Wrońskiego


Polskie zapusty
Polskie zapusty- Mazury
Polskie zapusty

Zapisy muzyczne Polskie Zapusty pochodzą z 2 połowy XIX wieku, autorstwa Adama Wrońskiego.

Opis zwyczajów weselnych Oracja .

Miechów i Muzykanci

autor wpisu:

Ania Bernat-Mścisz

źródła:

Czas świętowania- wydane przez NME

Zwyczaje zapustne na Kujawach- wydane przez MET

Zapusty, Popielec, Wielkanoc- opisy XIX – zasoby POLONA

Polskie Zapusty Mazury- XIX- zasoby POLONA

Życie mieszczan w Słomnikach

Życie mieszczan w Słomnikach

Poszukiwania genealogiczne rodu Jajkiewiczów rozpoczęłam w końcu zimy 2021 roku. Z prośbą o pomoc w odszukaniu przodków zwróciła się do mnie Iwona Jajkiewicz. Na podstawie historii zebranych w jej rodzinie, oraz po analizie wpisów metrykalnych w księgach dotyczących...

czytaj dalej
Szreniawa, rodziny  Grojec, Chojnaccy

Szreniawa, rodziny Grojec, Chojnaccy

Wielokrotnie na moim blog pojawiały się wpisy związane ze Szreniawą. Poniżej prezentuję kolejne zdjęcia i informacje związane z tą okolicą. test. Poszukiwania przynoszą coraz wiecej ciekawych historii. Kilka tygodni temu skontaktowali się ze mną potomkowie rodzin...

czytaj dalej
Stary Wiśnicz

Stary Wiśnicz

Kilka tygodni temu zgłosiła się do mnie Pani, która od lata szuka informacji o rodzinie swojej babci Ludwice Widełka po mężu Nalepka, urodzonej w Starym Wiśniczu. Do prośby o pomoc dołączyła tajemnicze zdjęcie, które może być jedyną znaną w tej części rodziny pamiątką...

czytaj dalej

0 komentarzy

Wyślij komentarz